Cancun -II

Hava kosullari ve nezle ile ugrasirken Cancun yazisinin devamini getiremedim. Kaldigim yerden devam.

Gene bir sabahin 6’sinda uyanip, 7:30da tur otobusune yetiserek Cancun’dan 3 saat mesafedeki bolgenin en buyuk arkeolojik harabesi Cihchen Itza’ya dogru yola cikiyoruz. Gidecek olanlara tavsiyem, sehirler arasi otobus firmalari ile degil, mutlaka bir tur ile gitmeleri olacaktir. Allahim bu otobusteki konfor ne, keske ucak yolculuklari da boyle rahat olsa diye mirildanarak gecti yolculuk.
Yolda tur rehberimiz bize hem gidecegimiz yerlerden, hem Maya dilinden bahsetti. 300 farkli sesten olusan maya dilini bilen biri her dili konusur dediyse de , insan belli bir yastan sonra ogrendimi gene de aksanli konusuyor demek ki diye icimizden gecirdik. Yol ustunde bolgedeki el sanatlari ile ugrasan halkin donusumlu olarak kullandigini soyledikleri bir kooperatife de ugradik. Her ne kadar bize gorevlilerin tavrindan tutun da fiyatlara kadar hersey fazla ticaret kokuyordu.
Iste kooperatiften birkac fotograf ile yerel el sanatlarindan ornekler.

Tahtadan oyularak boya ile renklendirilen maskeler

Deri ustune bir nevi dovme yaparcasina nokta nokta boyanmis maya figurleri

Alt fotografta gorulen kilimlerden detay

En solda kilimler, meshur sombreralar, en sagda ise kagit ustune resimler. Hemen altinda seramik tabak canaklar

Bir de gene yol kenarindaki bir evi fotografladim. Goruldugu uzere betonarme yapinin heme onunde bahceye ufak bir ottan samandan kulube yapilmis. Bolgedeki asiri sicaklar ve ozellikle nem ile havalandirma olmadna basetmek guc. Halk bu sorun ile basa cikarken babadan kalma yontemleri kullanmaya devam ediyor. Agac govdeleri ve saman ile insa edildigi icin ruzgari kesmiyor; tarafimdan tasdik edildigi uzere kulubenin ici serindi.

Itza kuyusun agzi demek ilan Chichen Itza Harabeleri ustunde bulundugu toprakla beraber Ispanyol isgali sirasinda Barbachano ailesi tarafindan sahiplenilmis. Mahkeme karari ile harabeler bir Meksika milletine aittir dense de arsa olarak alan hala bu aileye ait. Tur operatorunun bahsettigi kadariyla, giris ucretinin bir bolumu de bu aileye veriliyor.

Su ana kadar bir kismi restore edilen harabelerin en gorkemli yapisi Kukulcan Tapinagi. Dort yuzu de 91 merdivenden olusan bu pramidimsi yapinin en ustunde ise bir oda da mevcut. Ici ice iki piramitten olusan bu yapi, Mayalilarin astronomi, fizik gibi bilim dallarinda ne kadar gelismis olduguna kanit sunulan ozelliklere sahip. Piramidin dort yuzundeki 91er basamak ve en ustteki son bolme ile 4×91 +1=365 gunu simgeliyormus. Dis piramidin icindeki ikinci piramit ise 65er basamaktan dort yuzunde toplam 260 gun ile hamilelik surecini ifade ediyor.

Bu yapinin merdiven baslarinda birer yilan kafasi mevcut. Maya inancina gore, dumanin goge yukselisi bir yilanin zigzaklarina benzediginden Mayalilar yilani goge ve dolayisiyla tanrilara ulasmakta bir arac olarak goruyorlarmis. Ozellikle tapinaklarin suslemesinde cokca kullanilan bir figur bu. Yilda iki kere donence gunlerinde (Mart 21 ve Eylul 22) piramitin yapisi itibariyle gunes dogarken ve batarken, piramitin koselerinde ters ucgenlerden olusan zikzagli bir yilan golgesi merdiven basindaki yilan kafasi ile bulusuyor. Mayalilar Kukulcan (tuylu yilan) tanrisinin bu sekilde senede iki kere yeryuzunu ziyarete geldigine inaniyor. Gormek isterseniz youtube’dan bu videoya bakabilirsiniz: http://www.youtube.com/watch?v=SmnC_fQXvBU Vodeoda gorulen aydinlik kisimlar gonesin etkisi ile piramidin bir yuzunun digerinde olusturdugu golgeden geriye kalan aydinlik.

Bu piramidin ikinci ozelligi, ki ben kendim yasadigim icin daha guzel geldi, yukaridaki videoyu ben de sizler gibi seyredebildigim kadar anladim, akustik ozelligi. Binanin herhangi bir cephesinde elinizi cirptiginizda piramidin icinde buna karsilik olarak bir nevi kus sesi geliyor. Bunun da Kukulcan’in cevabi olarak goruyorlar. Gunumuzden bakinca, eminimki donemin egitimlileri ekodan akustikten bihaber halki, tapinagin bu ozelligi ile cokca korkutmuslardir. Bunun videosina da mutlaka bakin derim. http://www.youtube.com/watch?v=2yp4Ogbcza8

Bu fotograf ise maya donemi top sahasi. Iki paralel duvardan olusan bu bolgeyi cevreleyen duvarlarda takriben 200 kadar seyirciyi de misafir edecek oturma yerleri mevcut.Iki duvarda da tastan birer dikey halka var; ellerini hic kullanmadan sadece ayak diz ve kalcalari ile deride nbir topu bu halkadan gecirmeye calisiyorlar oyunun ozunde. 7ser kisilik iki takim, simdi ki olimpiyat oyunlari gibi cevre yerlesimlerden en iyi oyuncularin katilimi ile gerceklesiyor. Milyonlarca insanin bulundugu bu bolgede sadece 200 kadar kisilik seyirci tribunu olmasi, oyunun ancak yuksek mevkili din adamlari ile yoneticilere acik oldugunu gosteriyormus.

Chichen Itza Top Sahasi

Ayrica duvarlari susleyen kabartmalardan da oyunun ozelliklerinden tutun da odulun ne olduguna kadar farkli goruntuler de mevcut. Bu kabartmalardan oyunculardan kaptan diyebilecegimiz tek kisinin gol atmaya hakki var. Golu atan ise oyunu kazandigi icin, basarisindan oturu yari tanri ozelliklere kavusmaya hak kazaniyor. Nasil mi oluyor bu, tanrilara kurban edilerek. Edindigi zaferin ardindan kurban edilince gokteki tanrilara ulasmis, zaferi sayesinde de yari tanri ozelliklere kavusmus olacagina inaniyorlarmis. Kabartmalar hakkindaki en kabul goren yorum bu.

Top sahasinin hemen yaninda ufak bir yapi daha var; dis duvarlari cesit cesit kafatasi ile suslenmis. Bunlarin bu oyunlar yoluyla tanrilara kurban edilen oyuncular oldugu dusunuluyor.

Chichen Itza’dan anlatacaklarim bu kadar. Donus yolunda once yemek yedik, sonra otobusumuzun tekeri patladi ve gece karanliginda bize simdi tekeri degistiricez, fener ariyoruz; sofor yapamadi servisi cagirdik. Arkadan gelen otobus sizi alip goturece kdiye diye bizi 2 saatten fazla yollarda beklettiler. Otelde restaurantlar gece bir saatte kapaniyor diye ben pek endise ettimse de yetistik ucu ucuna.

Ucuncu ve son bolum ile el sanatlari fotograflari ise cok yakinda.