DOĞRUDAN VÜCUT ÖLÇÜLERİNE DAYALI, VÜCUDA TAM OTURAN BAYAN ÜST BEDEN TEMEL KALIP HAZIRLAMA TEKNİĞİ
THE DEVELOPMENT OF A NEW WOMEN’S BODICE PATTERN MAKING TECHNIQUE THAT PROVIDES SATISFACTORY FIT, BASED ON DIRECT BODY MEASUREMENTS

Giysilerin vücuda uyum ve kalıp problemleri giysinin estetik ve fonksiyonel özelliklerini
doğrudan etkilemektedir. İnsan vücudu çok çeşitli boyut ve şekillerde olduğundan,
halihazırda kullanılmakta olan kalıp çizim sistemlerinin biraz daha geliştirilmesi ve vücuda
çok daha iyi uyum gösteren, vücudu saran yeni bir kalıp hazırlama sisteminin geliştirilmesi
gerekmektedir.

(Apparel fit problems effect both the aesthetic and functional characteristics of a garment.
Since the human body comes in an almost infinite variety of sizes and shapes, a need exists to
improve the conventional pattern drafting methods and develop a new method which fit the
body more efficiently and effectively.

The detailed pattern construction steps were specified and new patterns developed were
cut out in muslin and made up to test the form and fit.)

GEREKLİ ÖLÇÜLERİN ALINMASI
Kalıp çiziminde kullanılan ölçüler bire bir vücut üzerinden yada standart
ölçülerdeki modeller üzerinden alınarak oluşturulacaktır. Bu ölçüler direk model üzerinden
alındığından son derece dikkatli ölçüm yapılmalı ve önceden belirlenen referans eksenleri ve
noktaları kullanılmalıdır. Diğer taraftan tüm ölçülerin modelin hep aynı tarafından, genellikle
de sağ tarafından alınmasına özen gösterilmelidir. Vücuda oturan dar bir temel kalıbın
oluşturulması amaçlandığından tüm ölçülerin modelin iç çamaşırı üzerinden alınması gerekir.
Tüm ölçümlerde ölçü aleti olarak sadece mezure kullanılmıştır.
Çizimde kullanılacak ölçülerin sağlıklı alınabilmesi için, öncelikle ince bir bantla yada bir
kurdela ile göğüs, bel ve kolun vücutla birleştiği kol altı eksenleri kesin olarak
belirlenmelidir, gerekirse uçan bir kalemle bu eksenler çizilmelidir. Ölçülerin alınmasına
geçmeden önce yapılması gereken ikinci önemli adım ise, göğüs uçlarının, omuz başlarının,
omuzun boyunla birleşen noktalarının ve bel ekseninde ön ve arka orta noktalarının dikkatlice
işaretlenmesi gerekir. Tüm bu işaretler omuz dikiş hatlarının belirlenmesinde ve vücuttan
alınan tüm diğer ölçümlerin sağlıklı sonuç vermesinde büyük önem taşır. Diğer bir deyişle bu
önemli eksenlerin ve noktaların belirlenmesiyle ölçülerin hep aynı eksen ve noktalardan
alınması, herhangi bir şekilde ölçülerde kayma olmaması sağlanmış olur.
Efes Kalıp Çizim Sisteminde kullanılan ölçülerin neler olduğu aşağıda maddeler halinde
sıralanmış ve bu ölçülerin ne şekilde alınması gerektiği Şekil 1’de gösterilmiştir:
1. Göğüs Çevresi: Göğsün en yüksek noktasından, yani göğüs uçlarından geçecek şekilde ve
mezure yere paralel olacak şekilde alınan çevresel ölçüdür.
2. Bel Çevresi: Vücudun bel bölgesindeki en dar yerinin çevresel ölçüsü, yine mezure yere
paralel olacak şekilde alınır.
3. Arka Uzunluk: Omuzun en yüksek noktası olan boyun kökünden bel eksenine kadar olan
mesafe arka beden üzerinden alınır.
4. Sırt Yüksekliği: Omuzun en yüksek noktasından göğüs eksenine kadar ölçülen dik
yükseklik yine arka beden üzerinden alınır.
5. Koltuk Derinliği: Omuzun en yüksek noktasından kolun vücutla birleştiği kol altı
eksenine kadar ölçülen uzunluktur.
6. Omuz Genişliği: Omuzun en yüksek noktası olan boyun kökünden omuz başına kadar
olan mesafedir.
7. Omuz Başı-Arka Bel Ortası: Omuz başından, arka orta çizginin bel eksenini kestiği nokta
arasındaki mesafe mezure ile ölçülür.

Şekil 1. Vücut ölçülerinin alınması
8. Arka Yaka Açıklığı: Sağ ve sol omuzun en yüksek noktaları arasındaki mesafe dik olarak
ölçülür. Bu ölçü, daha kolay görülebilmesinden ötürü, vücudun arka boyun bölgesinden
alınır.
9. Arka Yaka Düşüklüğü: Omuzun en yüksek noktası olan boyun kökünden arka ensede 7.
omur çıkıntısına kadar olan dik mesafedir.
Arka Yaka Düşüklüğü ölçüsü yerine Arka Orta Uzunluk ölçüsü de alınabilir. Ancak
kürek kemiklerinin anatomik yapısı dikkate alındığında bu ölçünün çok dikkatli alınması
gerekmektedir. Bu ölçünün sağlıklı alınabilmesi için gerekirse kürek kemiklerinin
üzerinden ince bir bant yada şerit geçirilerek mezurenin bu şerit üzerinden geçmesi
sağlanmalıdır. Aksi takdirde, mezure iki kürek kemiği arasındaki boşluğa girerek ölçünün
beklenenden daha kısa alınmasına neden olur.
10. Sırt Genişliği: Sırtta kolların bedene birleştiği noktalar arasındaki yatay mesafedir ve
göğüs ekseni ile arka boyun ekseninin tam ortasından alınır.
11. Ön Uzunluk: Omuzun en yüksek noktasından başlayıp, göğüs ucundan geçecek şekilde
bel eksenine kadar olan uzunluk yine vücut yüzeyi üzerinden alınır.
12. Göğüs Düşüklüğü: Omuzun en yüksek noktasından başlayıp, göğüs ucuna kadar olan
mesafedir.
13. Göğüs Uçları Arası Mesafe: Her iki göğsün uçları arasındaki mesafenin yatay olarak
ölçümü ile bulunur.
14. Omuz Başı-Ön Bel Ortası: Omuz başı ile ön orta çizginin bel eksenini kestiği nokta
arasındaki mesafe yine mezure ile ölçülür.
15. Ön Yaka Düşüklüğü: Omuzun en yüksek noktası olan boyun kökünden ön boyun
çukuruna kadar olan dik mesafedir. Bu ölçünün alternatifi olarak Ön Orta Uzunluk ölçüsü
verilebilir.

Ön Orta Uzunluk: Ön ortada boyun çukurundan bel eksenine kadar olan mesafedir.
Bu ölçü alınırken, göğüs eksenine ince bir bant yada şerit bağlanarak mezurenin bu şerit
üzerinden geçmesi sağlanmalıdır. Aksi takdirde, mezure iki göğüs arası boşluğa girerek
ölçünün beklenenden kısa alınmasına neden olur.
16. Ön Genişlik: Göğüs ekseni ile ön boyun ekseninin tam ortasından, kolların bedene
birleştiği noktalar arasındaki yatay mesafedir.

KALIP ÇİZİM AŞAMALARI-MAKE PATTERN
(1-2) 1 noktasından yukarıya Sırt Yüksekliği ölçüsü işaretlenir ve 2 noktası bulunur.
(2-3) 2 noktasından aşağı Arka Uzunluk ölçüsü kadar alınarak 3 noktası işaretlenir.
(2-4) 2 noktasından aşağı Arka Yaka Düşüklüğü kadar alınarak 4 noktası işaretlenir.

Standart vücut ölçüleri dikkate alındığında ve pratik uygulamalardan elde edilen sonuçlara
bakıldığında, normal bedenlerde arka yaka düşüklüğü ölçüsünün 2-2,5 cm arasında olması
gerektiği düşünülmektedir. Bu ölçü, Arka Uzunluk ölçüsünden Arka Orta Uzunluk ölçüsü
çıkarılarak da bulunabilir, ancak Arka Orta Uzunluk ölçüsünün çok dikkatli alınması
gerekmektedir. Kürek kemiklerinin kaldırma miktarını dikkate alabilmek için gerekirse kürek
kemiklerinin üzerinden ince bir bant yada şerit geçirilerek mezurenin bu şerit üzerinden
geçmesi sağlanmalıdır. Aksi takdirde, mezure iki kürek kemiği arasındaki boşluğa girerek
ölçünün beklenenden daha kısa alınmasına neden olur.
(2-5) 2 noktasından aşağı Koltuk Derinliği ölçüsü kadar alınarak 5 noktası bulunur.
2, 3 ve 5 noktalarından sağa doğru Arka Orta eksenine dikler çizilir. Buna göre, 2 den
geçen yatay çizgi arka omuz hattını, 5 yatay çizgisi koltuk altı hattını, 3 den çıkan yatay
çizgide arka bel hattını belirler.
(2-6) 2 noktasından sağa ½ Arka Yaka Açıklığı işaretlenir ve 6 noktası bulunmuş olur. 4
ve 6 nolu noktalar düzgün bir arka yaka oyuntusu verecek şekilde birleştirilir.
(3-7) Bel hattı üzerinde 3 noktasından sağa doğru 2cm ölçülerek 7 noktası bulunur.
Bunun yapılmasının nedeni, kalıbın arka ortada, vücudun anatomik yapısına bağlı olarak sırt
kavisini ve beldeki oturmayı sağlaması içindir.
7 noktası ile 4 noktası cetvelle düz olarak birleştirilir. (7-4) ekseni kalıbın gerçek Arka
Ortasını verir. Bu çizginin, 1 den çıkan yatay çizgiyi kestiği nokta 8, 5 den çıkan yatay çizgiyi
kestiği nokta ise 9 noktası olarak belirlenir.
(8-10) 8 noktasından göğüs ekseni çizgisi üzerinde sağa doğru, ½ Göğüs Çevresi ölçüsü
işaretlenerek 10 noktası bulunur. Bu noktadan aşağı ve yukarı dik çizgi çizilerek, Ön Orta
ekseni belirlenir. Buna göre, Koltuk Altı ekseni ile Ön Ortanın kesiştiği nokta 11 noktası
olarak iÅŸaretlenir.
(10-12) 10 noktasından yukarıya Göğüs Düşüklüğü işaretlenerek 12 noktası bulunur.
(12-13) 12 noktasından aşağıya Ön Uzunluk ölçüsü alınır ve 13 noktası işaretlenir.
Bulunan bu 12 ve 13 noktalarından sola doğru yatay çizgiler çizilir. 12 den çıkan yatay çizgi
ön omuz hattını, 13 den çıkan yatay çizgi ise ön bel hattını belirler.
(12-14) 12 noktasından sola doğru ½ Arka Yaka Açıklığı ölçüsü işaretlenerek 14 nolu
nokta bulunur. Diğer taraftan (12-14) uzunluğunun (2-6) uzunluğuna eşit olması gerektiği
unutulmamalıdır.
(12-15) 12 noktasından aşağıya Ön Yaka Düşüklüğü kadar bir mesafe ölçülerek 15
noktası belirlenir. 14 ve 15 noktaları düzgün bir Ön Yaka Oyuntusu verecek şekilde
birleÅŸtirilir.
Diğer taraftan, arka yakadakine benzer bir durum önde de geçerlidir. Ön Yaka Düşüklüğü
yani (12-15) ölçüsü, Ön Uzunluk ölçüsünden Ön Orta Uzunluk ölçüsü çıkarılarak da
bulunabilir, ancak yine Ön Orta Uzunluk ölçüsünün çok dikkatli alınması gerekmektedir.
Bunun sağlanabilmesi içinde, bu ölçü alınırken göğüs uçları üzerinden ince bir bant yada şerit
geçirilerek mezurenin bu şerit üzerinden geçmesi sağlanmalıdır. Aksi takdirde, mezure iki
göğüs arasındaki boşluğa girerek Ön Orta Uzunluk ölçüsü beklenenden daha kısa alınır.
Vücut üzerinden alınan omuz başı-ön bel ortası arasındaki ölçü kadar pergel açılarak, 13
noktası merkez olacak şekilde omuz başı civarında bir yay çizilir. Bu yay, yine 14 noktası
merkez olmak üzere, birey üzerinden alınan omuz genişliği ölçüsü kadar pergel açılarak
çizilen ikinci bir yayla kestirilir ve 16 noktası yani Omuz Başı bulunur. Diğer bir deyişle 13
ve 14 noktaları merkez olacak şekilde çizilen yayların kesiştikleri nokta 16 noktasıdır.
(14-16) 14 ve 16 noktaları cetvelle birleştirilerek Ön Omuz Çizgisi belirlenir.
Benzer şekilde arka bedende, omuz başını belirlemek üzere, Omuz Başı-Arka Bel Ortası
ölçüsünde, 7 noktası merkez alınarak çizilen yayla, 6 noktası merkez alınarak Omuz Genişliği

+ 1,5cm(Pens Payı) + 0.5cm (Yedirme Payı) ölçüsünde çizilen yayların kesiştikleri nokta 17
noktası olarak bulunur.
(6-17) 6 ve 17 noktaları da cetvelle birleştirilerek Arka Omuz Çizgisi oluşturulur. Ancak
Arka omuz hattının kürek kemiklerine daha iyi uyum sağlaması amacıyla arka omuz çizgisine
pens yapılması ve bir miktar yedirme payı verilmesi gerekmektedir. Bu nedenle Arka Omuz
Pensinin yerini belirlemek için (6-17) uzunluğunun tam ortası bulunur. Bu nokta pensin orta
noktasıdır. Bulunan orta nokta ile 7 noktası yardımcı çizgi ile birleştirilerek pensin yönü
belirlenir. Pensin orta noktasından, yardımcı çizgi üzerinde 7-8cm Pens Uzunluğu olarak
işaretlenir. Omuz çizgisi üzerinde alınan toplam 1,5cm’lik pens genişliği noktaları bu pens
ucu noktası ile cetvelle birleştirilerek Arka Omuz Pensi oluşturulur.
(10-18) 10 noktasından sola doğru ½ Göğüs uçları arası mesafe ölçülerek 18 noktası
bulunur.
(10-19) 10 noktasından sola doğru ½ Ön Göğüs Genişliği kadar işaretlenerek 19 nolu
nokta bulunur. Diğer taraftan Ön Göğüs Genişliği şu şekilde hesaplanır.
Ön Göğüs Genişliği = ½ Göğüs Çevresi + 2cm
Bunun yerine 19 nolu noktadan arka bedenden giderek de bulunabilirdi. Bu sebeple, 8
noktasından Göğüs Ekseni üzerinden sağa doğru ½ Arka Göğüs Genişliği kadar işaretlenerek
19 nolu nokta bulunabilir. Benzer şekilde Arka Göğüs Genişliği de şu şekilde hesaplanır.
Arka Göğüs GeniÅŸliÄŸi = ½ Göğüs Çevresi – 2cm
(20) noktası 8 ve 19 noktalarının tam orta noktasıdır. 20 noktasından arka bel eksenine
inilen dikme Arka Pensin orta noktasını belirler. Bu orta noktanın sağına ve soluna, 3-
3.5cm’lik pens genişliği eşit olarak dağıtılır ve 21 ve 22 noktaları bulunur.
(7-23) ½ Arka Bel Genişliği + Arka Pens Payı(3-3,5cm) olarak alınır. Diğer taraftan Arka
Bel Genişliği şu şekilde hesaplanır.
Arka Bel GeniÅŸliÄŸi = ½ Bel Çevresi – 2cm diÄŸer bir deyiÅŸle,
(7-21) + (22-23) = ½ Arka Bel Genişliği kadardır.
23 ve 19 noktaları cetvelle birleştirilerek Koltuk Altı Çizgisine kadar uzatılır ve bu ekseni
kestiği nokta 24 noktası olarak belirlenir.
Ön bedende bulunan 18 noktasından ön bel hattına bir dikme inilir. Bu dikmenin 13 den
çıkan yatay çizgiyi kestiği nokta 25 noktasıdır.
(25-26) 25 noktasından sağa 2cm gidilerek 26 noktası bulunur. (18-26) uzunluğu, ön
pensin bir ayağını meydana getirmektedir. 23 ve 26 noktaları yardımcı çizgi ile birleştirilir.
(23-27) + (13-26) = ½ Ön Bel Genişliği ölçüsünü verecek şekilde 27 noktası bulunur ve
ön pens oluşturulur. Diğer taraftan Ön Bel Genişliği şu şekilde hesaplanır.
Ön Bel Genişliği = ½ Bel Çevresi + 2cm
(4-5) noktalarının tam ortası işaretlenerek bu noktadan sağa kısa bir yay çizilir ve bu yayın
Arka Orta çizgisini kestiği nokta 28 noktası olarak işaretlenir.
(28-29) 28 noktasından sağa ½ Sırt Genişliği ölçüsü alınarak 29 noktası bulunur.
(30) nolu nokta (11-15) noktalarının tam ortasıdır.
(30-31) 30 noktasından sola ½ Ön Genişlik ölçülerek 31 noktası işaretlenir.
16, 31, 24 noktaları düzgün bir ön kol oyuntusu verecek şekilde birleştirilir. Benzer
şekilde 17, 29, 24 noktaları da birleştirilerek Arka Kol Oyuntusunu meydana getirir.
(23-32) 23 noktasından Yan Dikiş Çizgisi üzerinde 1cm yukarı çıkılarak 32 noktası
bulunur. (22-32) ve (32-27) birleÅŸtirilerek bel kavisini oluÅŸtururlar. Belde yan dikiÅŸ
eksenindeki bu 1cm’lik yükselme vücudun anatomisinden kaynaklanmakta olup, üst beden
kalıbının bel kavisine daha iyi uyum sağlaması ve estetik görünmesi için uygulanmıştır.

bayan üst beden temel kalıp çizim aşamaları